Δημήτρης Καμπουράκης "Μια σταγόνα ιστορία - μέρος τρίτο"

 Ένας θησαυρός για το Καλλιμάρμαρο (131 μ. Χ)

Το Παναθηναϊκό Στάδιο ή Καλλιμάρμαρο, είναι ένα από τα παλιότερα στάδια στον πλανήτη, καθώς στέκει στην ίδια ακριβώς θέση εδώ και 2.340 χρόνια. Πήρε το όνομά του από τον Λυκούργο, ο οποίος το 330 π.Χ. αποφάσισε την κατασκευή του. Αυτό που βλέπουμε σήμερα διασχίζοντας τη λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου (δηλαδή πάνω από εκεί που κυλούσε παλιά ο περίφημος ποταμός Ιλισός) είναι το στάδιο όπως ανακατασκευάστηκε για τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες και εγκαινιάστηκε στις 25 Μαρτίου 1896 από τον βασιλιά Γεώργιο. Η ανακαίνιση πραγματοποιήθηκε με έξοδα του εθνικού ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ, του οποίου ο ανδριάντας κοσμεί σήμερα τη δεξιά είσοδο του σταδίου.

Όμως το στάδιο λειτουργούσε ήδη από το 330 π.Χ. Στην πρώτη του εκδοχή, ένα λίθινο τείχος υψωνόταν περιμετρικά του στίβου, ενώ οι θεατές κάθονταν κατάχαμα στις αμφιθεατρικές πλευρές του λοφίσκου. Υπήρχαν μόνο λίγες ξύλινες εξέδρες, για τους άρχοντες της πόλης, τους ιερείς, τους ξένους πρέσβεις και τα παιδιά των πεσόντων σε πόλεμο.

Τη ρωμαϊκή εποχή, τοποθετήθηκε για πρώτη φορά πεντελικό μάρμαρο γύρω από τον στίβο, αλλά όχι στο ύψος του σημερινού. Η ιστορία αυτής της επιμαρμάρωσης είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Πραγματοποιήθηκε το 131 μ.Χ. από τον περίφημο Ηρώδη τον Αττικό, μαζί με δεκάδες ακόμα υπέροχα κοινωφελή έργα, όπως το γνωστό θέατρο κάτω απ' την Ακρόπολη.

Ο Ηρώδης ο Αττικός ήταν κάτοχος μιας μυθικής περιουσίας, την οποία κληρονόμησε από τον πατέρα του, Αττικό. Σκάβοντας σε ένα κτήμα που διέθετε στον Μαραθώνα, ο Αττικός είχε βρει κάποτε θαμμένο έναν τεράστιο θησαυρό σε χρυσάφι, πιθανότατα από τον καιρό των Περσικών Πολέμων. Επειδή τρόμαξε από την αξία των ευρημάτων, έγραψε στον Ρωμαίο αυτοκράτορα Λεύκιο Βέρο, ρωτώντας τον τι να κάνει με τον θησαυρό, καθώς, σύμφωνα με το ρωμαϊκό δίκαιο, αυτός ανήκε στο δημόσιο.

Η αυτοκρατορική απάντηση ήταν η εξής “Χρω οις εύρες” - “Χρησιμοποίησε ό,τι βρήκες”.

Ο Αττικός, για να έχει ήσυχο το κεφάλι του, επανήλθε με νέα επιστολή προς τον Λεύκιο Βέρο, στην οποία εξηγούσε ότι το ποσό ήταν τερατώδες – η δεύτερη απάντηση ήταν “παραχρώ τω ερμαίω” - “Χρησιμοποίησε πλήρως το εύρημά σου”, δηλαδή.

Από εκείνη τη στιγμή, ο Αττικός άρχισε να ξοδεύει τα λεφτά σε κοινωφελή έργα, δουλειά που συνέχισε και ο γιος του, Ηρώδης ο Αττικός. Όταν το 127 μ. Χ. ο Ηρώδης ορίστηκε επιμελητής των Παναθηναίων, τα οποία διοργανώνονταν αδιαλείπτως από την αρχαιότητα, υποσχέθηκε στην πόλη ότι η επόμενη γιορτή θα γινόταν σε μαρμάρινο στάδιο. Τότε ήταν που κατέβαλε τα χρήματα για την επιμαρμάρωση, που έγινε με μάρμαρο απ' τα λατομεία της Πεντέλης.

Επειδή όμως ο Ηρώδης κατάργησε ένα επίδομα που είχε θεσπίσει ο πατέρας του υπέρ όλων των Αθηναίων πολιτών και πληρωνόταν από τον θησαυρό, ο απλός κόσμος τα έβαλε μαζί του – κάποιοι προτιμούν τα επιδόματα σε χρήμα από τα μεγάλα έργα.

Έλεγαν οι σύγχρονοί του “ευ επωνομάσθαι Παναθηναϊκόν, κατεσκευάσθαι γαρ αυτό εξ ων αποστερούνται πάντες Αθηναίοι” δηλαδή “σωστά ονομάστηκε Παναθηναϊκό, αφού κατασκευάσθηκε με όσα στερήθηκαν όλοι οι Αθηναίοι”.

Σήμερα το Καλλιμάρμαρο αποτελεί ένα στολίδι της Αθήνας, το οποίο μπορεί βέβαια να χρησιμοποιηθεί μόνο για εκδηλώσεις και όχι για επίσημους αγώνες. Ο λόγος δεν είναι μόνο η έλλειψη υποδομών για σύγχρονους αγώνες, κάτι που θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με προσεκτικές παρεμβάσεις, αλλά το γεγονός ότι οι στροφές του στίβου είναι πολύ κλειστές, εντελώς έξω από τους σημερινούς αθλητικούς κανονισμούς. Παραμένει όμως το κομψότερο στάδιο στον κόσμο.

Από το βιβλίο του Δημήτρη Καμπουράκη Μια σταγόνα ιστορία – μέρος τρίτο