«Αγαπαμε τα καλα δηχος περηφανια, κε ζουμε φιλοσοφηκα με ηπομονη». Εκ πρώτης όψεως μοιάζει με πρόταση που παρέδωσε κακήν κακώς ανορθόγραφος μαθητής σε απροειδοποίητο τεστ για τον «Επιτάφιο» του Περικλή. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για αυτούσια μετάφραση από το πλέον πολύκροτο βιβλίο που εκδόθηκε στα ελληνικά το 1814, γραμμένο μάλιστα από επιφανή σατιρικό ποιητή και πεζογράφο της εποχής. Χάρη στη «Ρομεηκη γλοσα» του Ιωάννη Βηλαρά, το «φιλοκαλούμεν μετ' ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας» δεν θα γνώριζε ποτέ άλλοτε μια τόσο αλλόκοτη «διασκευή», στην οποία το πνεύμα ενός διαφωτιστή συναντά τα ορνιθοσκαλίσματα ενός ανεπίδεκτου μαθήσεως.

"We love the good (things) without pride, and we live philosophically and with patience". At first sight it resembles a sentence handed over badly by a student who mispells words during an unexpected test on Pericles' "Epitaph/ Funeral Oration". In fact, it is a translation from the most noisy book published in Greek in 1814, written actually by an eminent satirical poet and prose writer of the time. Thanks to Ioannes Vilaras's "Romeiki Glossa", the phrase «φιλοκαλούμεν μετ' ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας» would never know such a strange "adaptation," in which the spirit of an enlightener meets the scribble of a student incapable of learning.

Το μοναδικό βιβλίο που εξέδωσε όσο ζούσε ο Βηλαράς κυκλοφόρησε στην Κέρκυρα, από το τυπογραφείο της Τενέδου, το οποίο σε εγκύκλιο του γάλλου διοικητή (1798) αναφερόταν ως το «πρώτο εν Ελλάδι». Προφανώς οι καθαρευουσιάνοι της εποχής θα έτριβαν τα μάτια τους, όταν το εξώφυλλό του - εντελώς ανορθόγραφο και χωρίς τόνους - φιγουράρισε για πρώτη φορά στο κτίριο πίσω από τη Μονή της Παναγιάς του Κορμήλου, κοντά στο Νέο Φρούριο, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η εκκλησία της Θεοτόκου. Ηταν ένα ακόμη casus belli ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα που ορκίζονταν - με διαφορετικούς όρκους - στην αξία της ελληνικής γλώσσας. Οι αρχαϊστές και φίλοι του Κοραή από τη μια, οι δημοτικιστές από την άλλη.

The only book he published while Vilaras lived, was published in Corfu, from the printing house of Tenedos, which on a bulletin by the French governor (1798) was referred to as "the first in Greece". Obviously, the Purists of the time would not believe their eyes, when its cover - completely mispelled and without accents - first appeared in the building behind the Monastery of Panagia of Kormilos, near the New Fortress, where today is the church of the Virgin Mary . It was another casus belli between the two camps that each of them sweared - with different vows - on the value of the Greek language. The Archaists and friends of Korais on the one side, the Demoticists on the other.

Η πρωτοβουλία του Βηλαρά ήταν ένα πυροτέχνημα, προορισμένο να προκαλέσει σοκ. Και το μέσο της τυπογραφικής έκδοσης ήταν το μήνυμα: ο ηπειρώτης γιατρός, που ζούσε κοντά στην αυλή του Αλή Πασά, πρότεινε να καταργηθούν οι τόνοι και τα πνεύματα της αρχαίας ορθογραφίας. Τη θέση τους όφειλε να καταλάβει η φωνητική γραφή της νέας ελληνικής με τη χρήση μόνο του «η». Για του λόγου το αληθές, η «Ρομεηκη γλοσα» περιείχε δείγματα μεταφράσεων από τον «Επιτάφιο» μέχρι τον «Ανακρέοντα» και τον «Κρίτωνα» του Πλάτωνα.

Vilaras's initiative was a firework, intended to cause shock. And the medium of printing was the message: the doctor from Epirus, who lived near the court of Ali Pasha, suggested that the accents and stresses of ancient spelling be abolished. Their position had to be undertaken by the phonetic writing of modern Greek, with the single use of "η" (ήτα). Truth be told, "Romeiki Glossa" contained samples of translations from the "Funeral Oration" to "Anakreon" and Plato's "Kriton".

«Η πρότασή του», λέει στα «ΝΕΑ» ο Αλέξης Πολίτης, καθηγητής της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, «ανταποκρινόταν στο αίτημα της εποχής για μια γλώσσα πιο προσιτή στον αγράμματο λαό. Από την άλλη, είναι λογικό ότι απέτυχε. Τη γλώσσα αυτή πρέπει να την ακούσεις - με τα μάτια μπερδεύεσαι. Φανταστείτε ότι ακόμη και σήμερα δυσκολευόμαστε να γράψουμε "Ζμύρνη", μόνο και μόνο επειδή έτσι ακούγεται. Γι' αυτό και σύμφωνα με τον επιμελητή Γιώργο Ανδρειωμένο, ο Βηλαράς δεν επέμεινε μέχρι τέλους. Τα τελευταία χειρόγραφά του εκδίδονται στην ιστορική ορθογραφία».

"His proposal," says Alexis Politis, professor of Modern Greek Literature at the Department of Philology of the University of Crete, "answers to the demand of the era for a language more accessible to the illiterate people. On the other hand, it makes sense that his attempt failed. This language must be heard - if you try with your eyes, you get confused. Imagine that even today we find it difficult to write "Zmirni" simply because it sounds like this. That is why, according to curator George Andreiomenos, Vilaras did not insist until the end. His latest manuscripts are published in historical spelling. "

«Οταν λες το "ψωµί" ψωµίον, το αγοράζεις φτηνότερο;»

Ηταν τα χρόνια του γλωσσικού φανατισμού, τότε που ένας κύκλος ριζοσπαστών διαφωτιστών - γιατροί, δάσκαλοι, εμπορευόμενοι, ιερείς - αλληλογραφούν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας τη φωνητική γραφή, προσβλέπουν στις πεφωτισμένες δυναστείες της Ευρώπης και ειρωνεύονται τον Κοραή.

«Αφησε αυτά τα κορακίστικα, παιδί μου, γιατί σε περιγελάν ο κόσμος», γράφει ο Βηλαράς στο διήγημα «Ο λογιώτατος ή ο κολοκυθούλης». «Μη φαντάζεσαι να σε πάρουν για σοφόν, επειδή και καμώνεσαι να κρένης τη γλώσσα των προπατόρων σου, σε τρόπον οπού δε θέλα την απείκαζαν μητ' εκείνοι, αν την ήκουγαν από το στόμα σου. Αμ' δε μου λες, παιδί μου, όταν λες το "ψωμί" ψωμίον, οπού από τούς Ελληνας ονομάζονταν "άρτος", μη παντεχαίνης να το λες ελληνικά; Το αγοράζεις φτηνότερο ή το τρως με περσότερη νοστιμάδα;... Μακάρι να είχαν τα λόγια τη δύναμη να μεταμορφώνουν τα πράγματα!».

"When you call bread "psomion", do you buy it cheaper?"
It was the years of linguistic fanaticism, when a circle of radical enlighteners - medical doctors, teachers, merchants, priests - corresponded with each other using the phonetic spelling, looking forward to the enlightened dynasties of Europe and mocking Korais.
"Let go off the this Crow-Tongue, my child, because the world is laughing at you," Vilaras  writes in the short story "The nobleman or the pumpkinboy." "Do not fantasize about being considered a wise man by them, just because you act as if you're using the tongue of your forefathers, in a manner that even they themselves would not want to illustrate, had they heard it from your mouth. Why don't you tell me, my child, when you call "psomi" psomion, whereas the Hellenes called it "artos", do you think you expect yourself to call it in Hellenic style? Do you buy it cheaper this way or do you eat it with more tastefullness/ delicacy? ... If only the words had the power to transform things! "

ΟΙ ΕΠΙΓΟΝΟΙ. Ο απόηχος της «Ρομεηκης γλοσας» θα φτάσει μέχρι το 1928, οπότε ο Δημήτρης Γληνός δημοσιεύει σε συνέχειες το άρθρο «Το κύμα της αγραματωσύνης» στον «Νέο Δρόμο», το περιοδικό του Εκπαιδευτικού Ομίλου. Στη θεραπεία που προτείνει για την καθυστέρηση του εκπαιδευτικού συστήματος περιλαμβάνει τη φωνητική ορθογραφία, αλλά και την εισαγωγή του λατινικού αλφαβήτου - «πρώτα μας εισάγει μορφικά στην οικογένεια των εβρωπαϊκών λαών, έπειτα λύνει με μιας ολόκληρο το ορθογραφικό πρόβλημα. Δε θα μπορεί και θέλοντας κανείς ν' ανορθογραφήσει...», σημειώνει (όχι χωρίς μια δόση σαρκασμού, θα λέγαμε από την πλευρά μας).

THE SUCCESSORS. The result of "Romeiki Glossa" will reach as far as until 1928, when Dimitris Glinos publishes in a series the article "The wave of illiteracy" on the  magazine "Neos Dromos", the magazine of the Educational Group. The therapy he proposes for the delay of the educational system includes phonetic spelling, as well as the introduction of the Latin alphabet - "first it introduces us formally to the family of the European peoples, then it also solves at once the whole spelling problem. One will not even be able to misspell, even if want to ... " Glinos points out (not without a dose of sarcasm, we would say from our part).

Σαράντα χρόνια αργότερα ο κλασικός φιλόλογος Αντώνης Μυστακίδης,  που θα μείνει γνωστός με το ψευδώνυμο Μεσεβρινός, αρχίζει από τη Σουηδία την έκδοση των «Τετραδίων του Ρήγα» μ' ένα ιδιότυπο μονοτονικό, καταργώντας τις διφθόγγους. Η δημοτική γλώσσα, όπως την οραματίζεται, πρέπει να φτάσει σε όλα τα σημεία της ομογένειας, στο πλαίσιο του αντιδικτατορικού αγώνα. Το 1978, ο ίδιος προτείνει τη συμπλήρωση του ελληνικού αλφαβήτου με τα λατινικά στοιχεία «b», «d», «g».

Εχει μεσολαβήσει ήδη, ωστόσο, μια δαιμόνια καταγραφή των ελληνικών sixties με φωνητική ορθογραφία. Το 1960 ένας ανερχόμενος σκιτσογράφος εκδίδει «Το λέφκομα μου» και τα επόμενα χρόνια ακολουθεί ένας θίασος από ανορθόγραφες καρικατούρες που διακωμωδούν με έμμετρο στυλ την ημιμάθεια, τον νεοπλουτισμό και την ξενομανία των νεοελλήνων. Ο σκιτσογράφος θα περάσει στην Ιστορία ως Μποστ και το ιδίωμά του θα επιστρέψει τη φωνητική ορθογραφία εκεί όπου πραγματικά ανήκει: στην ειρωνεία της γραφής και της τέχνης.

Forty years later, the classical philologist Antonis Mystakides, who will be known under the pseudonym Mesebrinos, begins from Sweden the publication of the "Rigas Quarterly Notebooks" in an idiosyncratic monotonic system, abolishing all diphthongs. The Demotic language, as he envisions it, must reach all parts of the homogeneia, as part of the struggle against the Military Junta/ Dictatorship. In 1978, he proposes the completion of the Greek alphabet with the Latin elements "b", "d", "g".

In the meantime, though, there has intervened a gallant / demonic record of the Greek sixties in phonetic spelling. In 1960, a rising cartoonist publishes "My Scrapbuk" and in years to follow a group of mispelling caricatures, which in a rhythmic manner ridicule the half-knowledge, recently-gained wealth-ism and xenomania of modern Greeks. The cartoonist that will pass into History under the name Bost, and his own personal idiom will take back phonetic spelling where it really belongs: back to the irony of writing and art.